της παιδείας.

Τίποτε δεν σου χαρίζεται, εκτός από την πρόνοια της φύσης. Και τίποτε δεν κατακτιέται αν δεν έχει προηγουμένως σχεδιαστεί επίπονα και εμπεριστατωμένα.  

Αν και υπήρξα μαθητής θετικής κατεύθυνσης στο Α΄ 6τάξιο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης -προοριζόμενος για Πολιτικός Μηχανικός, λόγω της εύκολης εύρεσης εργασίας στην κατασκευή του τεράστιου οδικού δικτύου που είχε εμπνευστεί ο Κωνσταντίνος Καραμανλής- εντούτοις με μεγάλο ενδιαφέρον παρακολουθούσα τη διδασκαλία της πρωτοποριακής κλασσικής φιλολογίας και της φιλοσοφίας, ειδικότερα, και προπαντός την επαναστατική αποκατάσταση του ρόλου των σοφιστών της Κλασσικής Αθήνας, που παραποιήθηκαν και κατασυκοφαντήθηκαν ασύστολα, από τους ιδεαλιστές εξ αρχής αλλά και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό στη συνέχεια. Οφείλω πολλά στον μεγάλο εκπαιδευτικό Φ. Κ. Βώρο. Παραθέτω σχετική διδασκαλία του.

«Η σοφιστική δεν είναι δημιούργημα μιας ομάδας τυχοδιωκτών εμπόρων σοφίας. Είναι φυσιολογικό βλάστημα της κοινωνικής, πνευματικής και πολιτικής ζωής των ελληνικών πόλεων, όπου επιζούσε ο ενθουσιασμός της νίκης και θριάμβευε το δημοκρατικό πολίτευμα στη γνησιότερη μορφή του: της προσωπικής και άμεσης συμμετοχής. 

Το πολίτευμα αυτό ευνοεί άμεσα και έμμεσα την ανάπτυξη της πνευματικής ζωής με δύο τρόπους: α) ΑΜΕΣΑ, γιατί χρειάζεται κι ενθαρρύνει -για την άσκηση της καθημερινής ζωής- επιχειρηματολογία και πειστικότητα λόγων και έντιμου βίου (γεγονός που ωθεί προς την παιδεία, τη σπουδή της γλώσσας, της ανθρώπινης φύσης και των προβλημάτων της κοινωνίας) και β) ΕΜΜΕΣΑ, γιατί με την ελευθερία της έκφρασης αφήνει να έρχονται στην επιφάνεια των καθημερινών συζητήσεων τα πραγματικά προβλήματα των ανθρώπων, που δεν είναι μόνο πεζά ή ταπεινά, αλλά επιστεγάζονται συχνά από τα μεγάλα θέματα της πνευματικής ζωής τους.»

Τα άκουγα αυτά σε ηλικία 15-17 χρονών! Τα έψαξα στις 1000άδες φυλαγμένες σημειώσεις μου, καθώς μου τα επανέφερε στη μνήμη η πρόσκληση του συναδέλφου «vagelis» προς όλους τους πράκτορες-ΟΠΑΠ, για μια Πανελλήνια συζήτηση: «Συνάδελφοι από τις τέσσερες άκρες της χώρας. Τολμήστε, πάρτε μέρος στον δημόσιο διάλογο που ξεκινήσαμε. Ενημερωθείτε και μιλήστε. Εδώ συνθέτονται οι απόψεις μας. Εδώ χαράσσεται η πορεία μας, το μέλλον μας. Εδώ ζητάμε και συγχαίρουμε. Εδώ απαιτούμε και απειλούμε». Παίρνω λοιπόν τον λόγο.

Την εποχή του ’70 η διασκέδαση ήταν πιο εύκολη. Πολυσυμμετοχική κι όχι μοναχική. Βασιλιάς του γλεντιού τα πανηγύρια. Σε ένα τεράστιο πικνίκ που στήσαμε μια φοιτητοπαρέα, το ζητούμενο ήταν να τραφούμε με ότι θα βρίσκαμε στη φύση γύρω μας. Και το εγχείρημα μας είχε τεράστια επιτυχία. Φάγαμε καλά και φάγαμε με όρεξη. Ότι απέμεινε από τη λεύτερη φύση γύρω μας είναι μια φιλόξενη, ακόμη, τραπεζαρία που οι άπληστοι καταστρέφουν, για να στρώσουν ιδιωτικό τραπεζάκι στον ακόρεστο εγωισμό τους. Αυτό ήρθε στο μυαλό μου τότε και, για πρώτη φορά, ένα κόκκινο πανί κυμάτισε μπρος στα μάτια μου.

Ο Αρχέλαος (περίπου το 450 π.χ.) είχε πει: «Το δίκαιον και το αισχρόν (=άδικο) δεν υπάρχουν φύσει αλλά νόμω». Δηλαδή, για να κατανοήσεις το τι είναι δίκαιο και τι άδικο, μην παρατηρείς τη φύση για να μάθεις, γιατί δεν το ’πλασε αυτή. Το όρισαν οι άνθρωποι (τα καθεστώτα) πλάθοντας νόμους κατά το συμφέρον τους, στη τρέχουσα συγκυρία. Και ο αβδηρίτης Πρωταγόρας (480-411 π.χ.) συμπλήρωνε πως δεν υπάρχουν «θείοι» νόμοι ούτε παντοτινές αλήθειες. Είναι απλά κατασκευάσματα των ίδιων των ανθρώπων, κατά την κρίση της εποχής, και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζονται, άρα, και να αλλάζουν συνεχώς, προκειμένου να αμβλύνονται οι αδικίες που υποχρεωτικά δημιουργούν. 

Σε αυτές τις αρχές θεμελιώθηκε η στάση των Σοφιστών και γι’ αυτό ήταν πάντα μισητοί από τις εκάστοτε εξουσίες, ακόμη κι απ’ αυτές που αρχικά ξεκίνησαν την αναρρίχηση τους, ορμώμενοι από σοφιστική αμφισβήτηση του προηγούμενου καθεστώτος. Γνώριζαν πως αργά ή γρήγορα θα ερχόταν η δική τους σειρά.

Οι θεσμοί και οι νόμοι δημιουργούνται και καταξιώνονται για την εξυπηρέτηση πάντα των ισχυρών του συστήματος, που τη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή επικρατεί στην κοινωνική ομάδα, στην οποία αναφέρονται. Και οι αδικημένοι του Συστήματος, όταν ασκούν κριτική στα κοινωνικά δόγματα επιχειρώντας να τα ανατρέψουν, ώστε να εξασφαλίσουν τη δικαιότερη αντιμετώπιση, αντιμετωπίζονται από τους εκάστοτε εκμεταλλευτές των μαζών που διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους, δήθεν υπερασπιζόμενοι -με τον συντηρητισμό τους- «πατροπαράδοτα» δόγματα. 

Οι εξουσίες πάντα στηρίζονται στην αφέλεια των μαζών. Οι Θεσσαλονικείς σήμερα υπερηφανεύονται μεταξύ των άλλων για την Καμάρα της Εγνατίας αλλά και τον ʼγιο Δημήτριο. Οι δάσκαλοι της μαζικής αυταπάτης αποφεύγουν να τους διδάξουν πως η Καμάρα αποτελεί την αψίδα θριάμβου του Γαλέριου, που δολοφόνησε τον Δημήτριο! Ο άλλος Ρωμαίος αυτοκράτορας που μιλούσε μόνο Λατινικά, είχε σκοτώσει τον πρωτότοκο γιο του και είχε πνίξει τη γυναίκα του σε βραστό νερό, φανατικός παγανιστής μέχρι τον θάνατο του, χρειάστηκε να «αγιοποιηθεί» εκατοντάδες χρόνια αργότερα, από το τότε καθεστώς που εφηύρε την χριστιανική του βάπτιση, ώστε να ισχυροποιήσει τα επιχειρήματα της «θεόπνευστης» και άρα μη αμφισβητήσιμης εξουσίας των ηγετών της ανατολικορωμαϊκής Αυτοκρατορίας. 

Σ’ αυτό το παιχνίδι του υπνωτισμού των μαζών με «πατροπαράδοτα» δόγματα, ποτέ δεν πήρα μέρος. Βρισκόμουνα πάντοτε με έναν λοστό στο χέρι, έτοιμος να διαλύσω τη βιτρίνα τους. Σας είχα γράψει παλαιότερα: 

Όλες οι κοινωνικές ομάδες, σε κάθε φάση συγκροτημένης οργάνωσης τους, ενεργούν προβλέψιμα γιατί υπακούουν στις αρχές που θεμελίωσαν τη συγκεκριμένη τους φάση, αλλά και γιατί χειραγωγούνται από την εικόνα την οποία οι ίδιες έπεισαν τον περίγυρο τους να σχηματίσει γι’ αυτές. Κανείς δεν επιτρέπεται να ξεπερνά αυτά τα οργανωμένα όρια, πιστεύοντας πως τελικά θα αποφύγει και τις εξοντωτικές ποινές.

Μέχρι που το «σύστημα» βρίσκεται αντιμέτωπο με την ωρίμανση του. Η τελειότητα που απέκτησαν οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις του, εγκλωβίζουν την πρόοδο. Κάθε πειραματική απόπειρα προς το καινούργιο, αντί να τρομοκρατείται από την αντιμετώπιση του άγνωστου, πισωγυρίζει αυτοσυγκρινόμενη με το ιδανικό παρελθόν. Και τότε έρχεται το αναπόφευκτο. Αποσύνθεση ή ρήξη και μετεξέλιξη.

Στην περίοδο της μετάβασης από το αρμονικό καθεστώς του χθες -που υπεροπτικά απαξιώνει το μέλλον- στον ομιχλώδη, ακόμη, μονόδρομο της προόδου, ηχούν τραγικές οι φωνές του ιερατείου του παρελθόντος. Υπέρ βωμών κι εστιών, λένε, ο αγώνας τους. Θρηνούν ότι «θα καταστραφούν τα πατροπαράδοτα θεραπευτικά ιερά, αν επιτραπεί να κατασκευάσουν στο εργαστήριο τους την ασπιρίνη των 2 λεπτών»! Αυτοί βέβαια ζουν από τα πλούσια αφιερώματα των πιστών τους και καλώς ωρύονται και καταριόνται. Όμως το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Και βρίσκει διέξοδο προς τα μπρος ή πλημμυρίζει και βαλτώνει τα πάντα. Μέση λύση δεν υπάρχει. Τεράστιοι πολιτισμοί που δεν το αντιλήφτηκαν έγκαιρα, σήμερα τους συναντάμε μόνο στα μουσεία.

Στα επόμενα επίπεδα ανάπτυξης προχωρούν οι ευέλικτες ομάδες, εξαρτώμενες από αναρίθμητους τυχαίους παράγοντες. Κανείς δεν γνωρίζει τον τελικό προορισμό αλλά όλοι νοιώθουν ξεκάθαρα την κατεύθυνση της προόδου. Κάθε απειροελάχιστη εξωτερική αλλαγή, είναι δυνατό να διαδραματίσει τον πιο καθοριστικό ρόλο στην τελική επιλογή της εξέλιξης τους. Κι είναι λογική η διαπίστωση -και χρήσιμη- πως σ’ αυτή τη φάση λειτουργεί εποικοδομητικά η εμφάνιση διαφορετικών ροπών μέσα στην ίδια την ομάδα, αφού έτσι η κάθε μια συμβάλλει ανταγωνιστικά/συναγωνιστικά /συμπληρωματικά, στη δημιουργία του «νέου». Το καθεστώς του μάγματος αντί της ρήξης των αντιθέτων, είναι το μυστικό της μελλοντικής οργάνωσης της κοινωνίας.

Τα νέα, διαφοροποιημένα και πολυπλοκότερα επίπεδα τάξης και οργάνωσης, είναι σίγουρο πως, για να διατηρηθούν, θα χρειαστούν περισσότερη ενέργεια και υλικό. Το μεν «υλικό» το προσφέρουν οι πρωτοπόροι την δε «ενέργεια» την παίρνουν από αυτούς που θα στρατευθούν στο πλευρό τους. Όμως είναι καταστροφικό όταν οι πρωτοπόροι ξεγελιούνται και τραβούν μόνοι τους, πολύ γρήγορα μπροστά. Γιατί τα δύσκολα πετυχαίνονται μόνον όταν ωριμάσουν οι καιροί που τα κυοφορούν. 

Την κόκκινη σημαία την υπηρέτησα πολλά χρόνια, με συνέπεια και θυσίες. ʼρχισα να γίνομαι σκεπτικιστής, όταν συνειδητοποίησα πως η ανάγκη «εκπροσώπων» και «ηγετών» είχε πια παρέλθει, ξεπερασμένη από τα ίδια τους τα επιτεύγματα. Αν και το πρωτοένοιωσα τον Νοέμβρη του ’73 (όταν οι νέοι πήραν τις τύχες στα χέρια τους, παρακούοντας κάθε καθοδηγητή) μέσα μου καταστάλαξα πολύ αργότερα και έγινε συνείδηση μετά τον ξεσηκωμό των εφήβων τον Δεκέμβρη του 2008. Αγανακτούσα με την ωμή βία, όμως τους έδινα 100% δίκιο. Αν λοιπόν ήμουν ο νομοθέτης τους, θα έπνιγα την ανατρεπτικότητα τους -έστω χωρίς πρόδηλο δόλο. Η μεγάλη αλλαγή που τόσο έχει ανάγκη η κοινωνία γύρω μας, δεν θα έρθει από τους φωτισμένους ηγέτες αλλά από την αυτόβουλη υπεύθυνη συμμετοχή των πολλών και του καθένα μας.   

Όλοι μας διαβάσαμε μικροί τις «Περιπέτειες του Τόμ Σώγιερ» του Μάρκ Τουέιν. Σε μένα όμως έχει μείνει η ρήση του, «όταν κοιμάσαι με τον λαό και ξυπνάς με την εξουσία, να αρχίσεις να ψάχνεσαι». Αλλά και του Αναξίμανδρου το απόφθεγμα: «Εφόσον βασίλευσες, δεν μπορείς να βασιλεύεις» (γηγενής η ανατροπή).

Κάποτε ο «Socratis», της ίδιας παρέας με τον «vagelis» που ανάφερα προηγουμένως, αναρωτιόταν: «Μήπως τελικά οι παλαιοί συνδικαλιστές είχαν δίκιο που τα κρατούσαν όλα κρυφά; Να πηγαίνουμε στις Γ.Σ., να ακούμε τους ίδιους να μας λένε τα ίδια και τα ίδια, να χειροκροτούμε και να φεύγουμε; Αυτό μας πρέπει; Δεν είμαστε έτοιμοι να διαχειριστούμε τόση ενημέρωση;»

Στο πρώτο τεύχος του περιοδικού της Ομοσπονδίας είχα γράψει: «Αταλάντευτη πεποίθηση μου είναι πως μόνο ο ενημερωμένος είναι αδιαπραγμάτευτα διεκδικητικός». Την αρχή αυτή την υπηρέτησα χωρίς υπεκφυγές, ακόμη κι όταν η αλήθεια, που έπρεπε να πω, δεν βόλευε ή ίσως και να πονούσε. Η λήψη αποφάσεων πίσω από κλειστές πόρτες, δεν προσφέρει τίποτε παραπάνω από το να κανακεύει εφήμερες προσωπικές φιλοδοξίες. Αλλά τελικά οδηγεί σε καταστροφικές επιλογές, μακριά από τα συμφέροντα των πολλών. Όσοι υποστηρίζουν πως οι «μεγάλες» αποφάσεις είναι ευθύνη των λίγων «φωτισμένων», εννιά φορές στις δέκα, το κάνουν γιατί φοβούνται τη σύγκριση των μονότονων συνταγών τους, με τις φρέσκιες ιδέες κάθε ξεχωριστού μέλους της μεγάλης ομάδας.

Αν αποφασίσεις να διοικήσεις, τότε πρέπει να ’σαι αμερόληπτος. Γιατί μόνο αν πιστεύεις πως όλοι είναι «ίσοι», μόνο τότε θα σου γεννηθεί και η επιθυμία να γνωρίσεις και τους άλλους. Να ακούσεις τις ιδέες τους, να τις συγκρίνεις με τις δικές σου, αναγνωρίζοντας τις διαφορές, χωρίς όμως υποχρεωτικά να τις βαθμολογείς κρίνοντας με μέτρο τις δικές σου αρχές, εμπειρίες και θεωρήσεις. Μην απορρίπτεις κανέναν εξ αρχής, αν διαφωνεί ριζικά μαζί σου. ʼκουσε την πρόταση του με προσοχή και κράτησε την στο μυαλό σου.

Μόνο έτσι θα κρίνεις και τις δικές σου ιδέες και, πιθανώς, θα τις αλλάξεις, πετυχαίνοντας τελικά τη βελτίωση των απόψεων σου. Αυτό που αρνείσαι να αποδεχτείς με τη πρώτη ματιά, δεν πρέπει να το περιφρονείς. Κράτα το κι αυτό, έστω ως απόδειξη του λανθασμένου, για να σιγουρευτείς ότι εσύ επέλεξες το σωστό, τη συγκεκριμένη στιγμή. Όμως στο μέλλον μπορεί κάτι άκαιρο σήμερα, να ’ναι αυτός ο σπόρος του καινούργιου.  

Στη ζωή μου, είναι γνωστό, λειτουργώ μέσα από τις πεποιθήσεις μου. Όμως αυτές δεν είναι μονολιθικές θέσεις που απλά μου τις δίδαξαν, τις επέβαλλαν ή τις αντέγραψα ξεσηκώνοντας έτοιμες συνταγές. Αλλάζει συνεχώς η θεώρηση μου, παίρνοντας πληροφορίες από ότι μεταλλάσσεται γύρω μου, από τα νέα δεδομένα που συμβαίνουν και είμαι υποχρεωμένος να τα παρακολουθώ υπεύθυνα. Όλα αυτά δίνουν καινούργιες κατευθύνσεις στις πεποιθήσεις μου, όπως σίγουρα και οι δικές μου πεποιθήσεις και πράξεις προκαλούν με τη σειρά τους αλλαγές στα γεγονότα και στους ανθρώπους γύρω μου. Μόνο έτσι μπορείς διοικήσεις. Να κοιτάς τα γεγονότα, φροντίζοντας να βλέπεις ταυτόχρονα το πως κοιτούν οι άλλοι εσένα μέσα σε αυτά και πως οι άλλοι πιστεύουν πως τα αντιλαμβάνεσαι. 

Αν οι αποφάσεις παίρνονται πίσω από κλειστές πόρτες, τότε κινδυνεύεις να προσφέρεις λύσεις σε ξεπερασμένα προβλήματα ή ξεπερασμένες λύσεις σε αναβαθμισμένες ανάγκες.

Η συνδικαλιστική οργάνωση μιας ομάδας βασίζεται στα όσα ενώνουν τα μέλη της, σε μια συγκεκριμένη περίοδο. Το ότι όλοι μας είμαστε γενικά πράκτορες των παιχνιδιών ΟΠΑΠ δεν αρκεί, γιατί δεν δημιουργεί αφ’ εαυτό λόγο ένωσης.

Αλλά αν αποφασίσουμε όλοι μας ή -έστω- μια μεγάλη ομάδα από εμάς να αντιμετωπίσουμε από κοινού κάποια συγκεκριμένα προβλήματα με κοινής αποδοχής σχέδιο, τότε μόνο αρχίζει να δημιουργείται η ένωση μας. Όμως το σημαντικό και απαρέγκλιτο είναι να αποφασίσουμε ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ. 

Αν κάποιοι υποχωρήσουν σε παθητική στάση ή αδιαφορήσουν ή αποκλειστούν τεχνηέντως ή αυθαίρετα από τη λήψη των αποφάσεων από τους περιστασιακά ισχυρούς, τότε διαλύεται και η ένωση. Δεν έχει λόγο ύπαρξης.

Στη δημοκρατία την οποία εγώ πιστεύω (όχι την άλλη, που τα αστικά συμφέροντα επέβαλλαν), τον μόνο κίνδυνο που αντιμετωπίζουμε είναι ο ίδιος μας ο εαυτός. Γιατί εμείς οι ίδιοι ορίζουμε τους νόμους στους οποίους πρέπει να υπακούμε και σύμφωνα με τους οποίους εμείς οι ίδιοι δικάζουμε και δικαζόμαστε. Στη Δημοκρατία δεν υπάρχει η ασφάλεια της υπακοής. Δεν μπορείς να βολευτείς πως για ότι κάνεις δεν έχεις υποχρέωση ελέγχου και θετικής πρότασης. Μόνο στο αστικό καθεστώς σου δίνεται η δικαιολογία να πεις πως δεν ευθύνεσαι προσωπικά γιατί απλώς υπάκουσες στον νόμο. Στη δική μου δημοκρατία (και σίγουρα δεν είμαι μόνος) αλλά και στον συνδικαλισμό που υπηρετώ, τους νόμους πρέπει να τους φτιάξουμε μόνοι μας. Και μιας κι αυτό στο οποίο θα υπακούμε το φτιάξαμε οι ίδιοι, άρα μπορεί να είναι και λάθος, που πάλι εμείς καλούμαστε να διορθώσουμε. Δεν έχουμε την πολυτέλεια (το άλλοθι) για αδράνεια και υπακοή σε φωτισμένους νομοθέτες. Το «θαύμα» της αρχαίας Αθήνας το γνωρίσαμε από τα έργα του Περικλή. Όμως κι αυτός κυβέρνησε με τους νόμους που αποφάσιζαν όλοι μαζί. Και υπάκουε σ’ αυτούς.

Η Δημοκρατία πεθαίνει, όταν οι πολίτες της γίνονται παθητικοί αποδέκτες όσων αποφασίζουν οι άλλοι. Κι αυτό συμβαίνει, επίσης, όταν στους χώρους λήψης αποφάσεων αυτοί που θεσμικά θα έπρεπε να αποφασίζουν, νοιώθουν ότι δεν μπορούν να παρέμβουν ουσιαστικά.

Για να ξεκινήσει κάτι να δημιουργείται εκ του μηδενός, χρειάζεται κατ’ αρχάς μια εναρκτήρια απόφαση, μια εγκαθίδρυση, μια θέσμιση, επί της οποίας θα οικοδομηθεί. Έτσι κι εμείς οι 5-10 τότε, σκεφτήκαμε τον Συνεταιρισμό. 

Όμως στην πραγματικότητα ο Σ.Ε.Π.Π.Π. θα γεννηθεί όταν δεχτούμε (αντίθετα με τα υπόλοιπα συνδικαλιστικά όργανα) πως σε αυτή την οργάνωση δεν πρέπει να μας αντιπροσωπεύει κανείς και θα έχουμε την ευθύνη ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ. Ή θα κατεβαίνουμε όλοι στην Αθήνα (και όπου αλλού) να αποφασίζουμε με προσωπική συμμετοχή, ή αλλιώς δεν αξίζει να το ξεκινήσουμε. Έτσι δεν είναι; Γι’ αυτό δεν οργίστηκαν μερικοί της «Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας» και της διοίκησης των «ολίγων», και λένε πως αν δεν διοικούν τον συνεταιρισμό με διαταγές και φιρμάνια, τότε καλύτερα να τον πνίξουν, πριν γεννηθεί; Θα τους αφήσουμε; Κανέναν δεν χρειάζεστε πάνω από τα κεφάλια σας. Ούτε εμένα. Αυτό που θα κάνετε εσείς με προσωπική συμμετοχή, μόνο αυτό μπορεί να ζήσει.   

Στο ερώτημα λοιπόν, αν πρέπει «να πηγαίνουμε στις ΓΣ ν’ ακούμε τους ίδιους να μας λένε τα ίδια, να χειροκροτούμε και να φεύγουμε» η απάντηση είναι, ξεκάθαρα, ΟΧΙ. 

Αυτές είναι οι πεποιθήσεις μου, όσο κι αν κάποιοι θέλουν να πιστεύουν πως ήμουν δικτάτορας (αλλά μετά ένοιωθαν έκπληκτοι γιατί στις τελικές προτάσεις, όταν ο χρόνος μέστωνε και οι συγκυρίες ευνοούσαν, ανακάλυπταν και τη δική τους εισήγηση, μαζί με αυτές των υπολοίπων, διατυπωμένες μέσα στη συνολική άποψη). Αυτός που ηγείται σε μια συγκεκριμένη περίοδο, έχει την ευθύνη να συντονίζει τους πολλούς, να τους προκαλεί να πάρουν θέση, να επιτυγχάνει την κοινή απόφαση και τελικά να περιμένει ή να δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για την εξέλιξη.

Το καθεστώς του μάγματος αντί της ρήξης των αντιθέτων, είναι το μυστικό του μέλλοντος μας. Για να δώσουμε όνειρα και στους υπόλοιπους, που ζουν με εφιάλτες. Να πετύχει το εγχείρημα της αυτοδιαχείρισης του Σ.Ε.Π.Π.Π.. Να γίνει παράδειγμα για όλες τις κοινωνικές ομάδες, που στραγγαλίζονται από τα ιερατεία και τους φωτισμένους ηγέτες. Να πάρουμε τις τύχες στα χέρια μας. Να μην κρυβόμαστε πίσω από την «υπακοή» στους νόμους των «εκπροσώπων». Εξακολουθείτε άραγε να με εμπιστεύεστε ακόμη, γνωρίζοντας πια όλα αυτά;

ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΟΥ Σ.Ε.Π.Π.Π., για μένα. 

Κίμων Κλωνάρης 

(Αλλά προς το παρόν δεν αρνιέμαι και τον αγώνα για την εμπορική επιτυχία του εγχειρήματος. Οι ποσοτικές αλλαγές φέρνουν και τις ποιοτικές, μας δίδαξαν οι πατερούληδες… Ελπίζω να το κάνω καλά. Το 2010 θα είναι η δική μας χρονιά!)